Robotisering versnelt (nog) niet
Het woord ‘digitalisering’ vliegt ons om de oren. Nieuwe ontwikkelingen zoals big data, Internet of Things en quantum computing zouden de evolutie naar een digitaal tijdperk moeten versnellen. Maar het produceren van fysieke goederen blijft uiteraard belangrijk. En bovenstaande innovaties zorgen ook hier voor belangrijke verschuivingen. Ondanks de vele innovaties is het aantal robots in de industrie niet exponentieel gegroeid in Europa en de Verenigde Staten. Het kost immers tijd om de productieprocessen aan te passen. België is een middenmoter in de EU wat het aantal robots betreft. Toch is het waarschijnlijk dat het inzetten van robots een boost krijgt in de komende jaren.
Robots in opmars, maar geen exponentiele groei
De zelfrijdende auto, 3D printen en drones zijn technologieën die vaak in de media komen en waar consumenten mee in contact kunnen komen. Maar ook nieuwe technologieën die vooral binnen de fabrieksmuren worden gebruikt, zijn in opmars. Zo is er de robot Baxter die ontwikkeld is om sorteerwerk te doen aan de lopende band. De robot detecteert de aanwezigheid van mensen waardoor het veilig wordt voor mensen om ermee samen te werken. Vandaag worden robots immers meestal afgezonderd uit veiligheidsoverwegingen. Baxter kan bovendien op een gemakkelijke manier geprogrammeerd worden. Je hoeft enkel de mechanische armen manueel de bewegingen te laten doen die voor een bepaalde toepassing nodig zijn. Baxter onthoudt en herhaalt de beweging. Op die manier hoeft men geen ingewikkelde computercode te kennen en dus wordt het gebruik van robots veel toegankelijker.
Nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat er steeds meer robots ingezet worden in productieprocessen. Volgens de Internationale Federatie voor Robots (IFR) neemt het aantal industriële robots [1] in de wereld gestaag toe (Figuur 1). In 1993 waren er in de Europese Unie een kleine 100.000 industriële robots actief. In 2016 waren er dat al iets meer dan 431.000. In de Verenigde Staten zien we een gelijkaardige opwaartse trend, maar ligt het aantal robots lager dan in de Europese Unie. In China is er dan wel een veel sterkere groei van het aantal actieve robots, maar dit komt vooral door de inhaalbeweging die China maakt. Toch is het opvallend dat we geen versnelling zien van het aantal ingezette robots in Europa en de Verenigde Staten en is de groei van het aantal ingezette industriële robots nu zelfs lager dan in de jaren 90 (Figuur 2).
Automatisering gebeurt niet automatisch
Deze cijfers tonen aan dat er een verschil is tussen wat technologisch mogelijk is en wat er in de praktijk wordt gedaan. Dit komt vooral doordat bedrijven zich moeten aanpassen om van nieuwe technologie gebruik te kunnen maken en dat kost tijd. Ook werknemers hebben vaak tijd, en extra opleiding, nodig om nieuwe technologie onder de knie te krijgen. Daarnaast is het aanpassen van de noodzakelijke regelgeving is ook een tijdrovende activiteit. Denk maar aan het wetgevend kader voor de zelfrijdende auto. Automatisering gebeurt dus langzaam, maar gestaag.
Er zijn grote verschillen tussen landen
Het gebruik van robots verschilt ook van land tot land (Figuur 3). Zo is Zuid-Korea de echte koploper met 631 industriële robots per 10.000 werknemers in de verwerkende nijverheid in 2016. In Europa ligt Duitsland op kop met 309 robots en België staat op de vijfde plaats met 184 robots. Aangezien Duitsland een grote autosector heeft en het aantal robots in die sector disproportioneel hoog is (Figuur 4), hoeft dit niet te verbazen. Opvallend is dat de intensiteit in China nog aan de lage kant is, namelijk 68 robots per 10.000 werknemers. De verwachting is dat in de komende jaren de intensiteit in China sterk zal stijgen. Ook opmerkelijk is de erg lage intensiteit van Rusland en India.
Ook al versnelde het inzetten van robots niet echt, toch denken we dat er de komende jaren een boost zal komen. Doordat de arbeidsbevolking minder snel zal groeien, of zelfs dalen zoals we voorzien in België, zal de vraag naar robots stijgen. In Japan is de actieve bevolking al jaren aan het dalen en robots zijn er alomtegenwoordig.
[1] Een industriële robot is een automatisch gecontroleerd, herprogrameerbaar en multifunctioneel apparaat dat kan bewegen in drie of meer assen, dat vast of mobiel kan zijn, voor industrieel gebruik. Een koffieapparaat of een lift voldoet niet aan deze definitie. Een volledige autonome machine waar geen menselijke bediening nodig is en die geprogrammeerd kan worden voor verschillende taken – zoals bijvoorbeeld schilderen, assembleren of verpakken – voldoet wel aan deze definitie.