Q& ​ Griekenland

Een akkoord met Griekenland is nog steeds mogelijk – indien niet, zou de directe impact van een Grexit beperkt moeten blijven – de totale economische impact hangt af van hoe de financiële markten reageren.

Zes vragen, zes antwoorden.

1. Wat is er gebeurd?

Deze zondag organiseert Griekenland een referendum waarin de bevolking wordt gevraagd of ze akkoord gaan met het laatste voorstel van de trojka van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Volgens dat voorstel zou de Griekse regering verder moeten besparen en hervormen om de laatste schijf noodhulp te krijgen. Griekenland heeft deze financiële steun nodig om het IMF en de ECB terug te betalen. De Griekse premier Tsipras besliste vrijdag echter dat zijn regering daar niet over kon beslissen. Hoewel er nog steeds een mogelijkheid bestaat dat het referendum toch niet zal plaatsvinden indien de onderhandelingen terug worden opgestart, ligt de bal nu dus in het kamp van de Griekse bevolking. Het advies van de Griekse regering is een “nee”.

2. Wat zal er tot zondag nog gebeuren?

Deze maandag zijn kapitaalcontroles ingegaan om een bank run deze week te voorkomen. Concreet zullen de banken gesloten blijven tot na het referendum, kunnen de Grieken dagelijks nog maar 60€ opnemen en worden buitenlandse betalingen opgeschort. De campagne voor het referendum zal op volle toeren komen en zal de vorm aannemen van een stem voor of tegen het lidmaatschap van de euro. Ondertussen zal de ECB de Griekse banksector blijven ondersteunen met noodkredieten, omdat het absoluut wil vermijden dat de Griekse bevolking zich tegen de ECB keert.

3. Wat als de Grieken “ja” zeggen?

Daar lijkt het op. Volgens een peiling van zondag blijkt dat 58% van de Grieken een akkoord met de trojka wil en twee op de drie willen dat Griekenland bij de eurozone blijft. Een Grieks “ja” zou onthaald worden als een bevestiging van de positie van Griekenland binnen de monetaire unie. De vraag rijst wel wat er daarna zal gebeuren. Premier Tsipras kondigde dinsdag aan dat hij in dat geval zou aftreden, omdat hij onmogelijk een plan kan uitvoeren dat hij totaal verwerpt. Waarschijnlijk zou de hele regering dan ook vallen. Indien het niet mogelijk is om een noodregering met een andere meerderheid te vormen in het parlement (wat alleen maar kan indien Syriza uit elkaar valt), dan zijn nieuwe verkiezingen onvermijdelijk. Maar dan zijn we alweer weken verder.

4. Wat als de Grieken “nee” zeggen?

In dit minder waarschijnlijke geval lijkt een Grexit bijna onvermijdelijk. De regering-Tsipras zal gesterkt zijn door het referendum en het is nog maar de vraag of de onderhandelingen opnieuw kunnen worden opgestart. De impasse zou nog even kunnen aanslepen, zelfs tot de geplande terugbetaling aan de ECB op 20 juli. Na deze Griekse wanbetaling, zou de ECB wellicht toch gedwongen worden om de noodkredieten aan de Griekse banken te beperken, misschien zelfs zonder politieke beslissing van de Europese leiders, waardoor een Grexit onvermijdelijk wordt. Indien de banken geen noodsteun meer krijgen, zullen ze immers geherkapitaliseerd moeten worden. Aangezien er geen internationale steun meer beschikbaar is, is de enige optie dat Griekenland haar banken herkapitaliseert met eigen middelen via het invoeren van een nieuwe munt.

5. Wat met de deadlines van deze dinsdag?

Deze dinsdag was er een dubbele deadline: het Europees deel van het steunprogramma aan Griekenland is ten einde gelopen en Griekenland moest het IMF 1,6 miljard euro terugbetalen. De twee deadlines werden overschreden. Dit zijn echter technische problemen van juridische aard, die geen hinderpaal zouden moeten vormen indien er na het referendum een sterk politiek akkoord wordt gesloten.

6. Wat kan de bredere impact zijn op de Europese economie?

Tot het referendum zullen de Europese aandelenmarkten en de euro waarschijnlijk wat verzwakken omdat investeerders het zekere voor het onzekere kiezen. In geval van een Grieks “ja”, verwachten we dat de verliezen van deze week deels ongedaan gemaakt zullen worden, maar de onzekerheid zal blijven tot er een uiteindelijk akkoord gevonden wordt – wat nog weken zou kunnen duren.

In geval van een Grieks “nee” en de daaropvolgende Grexit, zou de directe economische impact op de andere eurolanden beperkt moeten blijven. Wat de eurolanden aan Griekenland geleend hebben, komt immers neer op ongeveer 2 à 3% van hun bbp, is al in de staatsschuld opgenomen en zou in elk geval pas binnen vele decennia terugbetaald moeten worden. Ook de blootstelling aan de privésector via leningen of participaties in Griekse bedrijven en banken is de afgelopen jaren bijna volledig afgebouwd. De grootste impact van de Grexit zou via het economisch vertrouwen verlopen, maar ook hier schatten we dat de impact beperkt zou zijn (0,3% tot 0,5% van het bbp dit jaar).

Op financieel vlak zouden de rentes in de kernlanden van de eurozone weer kunnen zakken, de Duitse rente zelfs weer tot dicht tegen 0%, en zou de euro verder blijven dalen, omdat beleggers vluchten naar veilige activa. De rente in de andere perifere eurolanden zou dan weer kunnen stijgen, maar we voorzien geen grote vlucht zoals in de afgelopen jaren. Deze landen staan er echter veel beter voor en de eurozone beschikt nu over middelen om “besmetting” tegen te gaan. De ECB zou immers haar maandelijkse aankopen van overheidsobligaties verder optrekken om de stijging van de rentes van perifere eurolanden in te perken en om de Europese economie wat meer te ondersteunen.

In de beide gevallen zal de onzekerheid dus blijven aanslepen, en uiteindelijk zal de totale economische impact voor de eurozone afhangen van hoe de financiële markten daarop reageren.

_________________
Voor meer informatie:
Persdienst ING België, 02 547 24 84, pressoffice@ing.be
Anthony Baert, Economist, +32 2 547 39 95, anthony.baert@ing.be