Investeringen in gedeelde diensten zijn een oplossing voor personeelstekort, betere kwaliteit en efficiëntie van de zorg en een algemene tijdsbesparing in Belgische ziekenhuizen

Woensdag 16 maart 2022 - Brussel - Twee jaar na de eerste lockdown bereiden ook de Belgische ziekenhuizen zich voor op een post-corona-tijdperk. Maar de druk op de gezondheidszorg blijft een uitdaging. Om de kwaliteit van onze zorg te verbeteren is meer samenwerking tussen ziekenhuizen onontbeerlijk . Investeren in gedeelde diensten, of ‘shared services’, in de ziekenhuisnetwerken is een van de oplossingen. Dat blijkt uit de vijfde Health Prospecting-studie van ING België, in samenwerking met Antares Consulting, die de haalbaarheid van deze aanpak onderzocht. Gedeelde diensten maken tijd vrij en zorgen voor budgettaire ruimte. Dankzij die vrijgekomen tijd kunnen ziekenhuizen zich meer richten op specialisaties, wat ook de kwaliteit voor de patiënten ten goede komt. Daarnaast kunnen ‘shared services’ ook een belangrijke rol spelen op het vlak van duurzaamheid.

De coronacrisis heeft de nadruk gelegd op een gekend en structureel probleem, namelijk het tekort aan gezondheidswerkers. Bij het begin van de crisis in 2020 wees de Europese Commissie met de vinger naar België. Recenter, tijdens de COP26 in Glasgow, heeft België zich ertoe heeft verbonden om zijn gezondheidssysteem duurzamer en veerkrachtiger te maken. Initiatieven ter bevordering van ecologische duurzaamheid moeten daarom worden aangemoedigd. De invoering van gedeelde diensten kan een gedeeltelijk antwoord zijn op deze uitdagingen.

Het post-corona-tijdperk komt eindelijk in zicht, en er blijven tal van prioriteiten. Een daarvan is de implementatie van ​ ziekenhuisnetwerken zoals die in 2021 werden uitgetekend. Een gemiddeld netwerk in België telt 5 ziekenhuizen, goed voor zo'n 2.250 bedden om een bevolking van ongeveer 615.000 inwoners te bedienen en een gemiddelde omzet van 887 miljoen euro.

In het kader van de hervorming van het ziekenhuislandschap moeten ziekenhuizen meer structureel samenwerken om de activiteiten beter te verdelen, de zorg te coördineren en de waarde voor de samenleving en de patiënten te maximaliseren. In de overgangsfase is deze samenwerking een echte uitdaging ​ die een duidelijke verbintenis of zelfs financiële steun of stimulansen van de overheid vereist.

"Het is dan ook aan ziekenhuisnetwerken, en in het bijzonder aan de invoering van gedeelde diensten, dat deze nieuwe editie van Health Prospecting - waar voor het vijfde opeenvolgende jaar met Antares Consulting werd samengewerkt - is gewijd. We hebben gekeken naar de haalbaarheid van gedeelde diensten en naar de toegevoegde waarde van het samenbrengen van verschillende diensten en hebben een reeks aanbevelingen geformuleerd die kunnen worden meegenomen in het debat over de hervorming van het ziekenhuislandschap."Joke Bouckaert, hoofd Public Sector & Social Profit bij ING België

"Het begrip shared services kan zeer verschillende concepten omvatten. Het kan gaan over het samenvoegen van ​ middelen (personeelszaken, IT of technieken zoals medische apparatuur) of een vaardigheid. Gedeelde diensten kunnen slaan op een structuur ​ dan wel regionaal, nationaal of internationaal zijn. Tot slot kunnen gedeelde diensten ook betrekking hebben op verschillende niveaus van het proces: aankoop, behandeling, expertise of de kwaliteitsbewaking."Eduard Portella, Voorzitter Antares Consulting

De voordelen van gedeelde diensten overstijgen schaalvoordelen
​De belangstelling voor gedeelde diensten is doorgaans ingegeven door de wens om schaalvoordelen te realiseren, maar er zijn ook andere drijfveren, zoals verbeterde efficiëntie en kwaliteit.

1. Schaal: In een gefragmenteerd, kapitaalintensief ziekenhuislandschap kan schaalgrootte leiden tot betere prestaties.
2. Operationele efficiëntie: Wanneer ze gericht zijn op procesverbetering, leiden ‘shared services’ tot een aanzienlijke verhoging van de productiviteit.
3. Kwaliteit: Kwaliteitsverbetering wordt onder meer mogelijk gemaakt door een geringere variabiliteit in de klinische praktijk, meer specialisatie en een geoptimaliseerd strategisch beheer.
4. Onderzoeks- en onderwijscapaciteit: De instellingen beschikken over meer middelen, met name op het gebied van technologie, methodologie en organisatie.
5. Aantrekkelijkheid (voor professionals en patiënten): De toegang tot “zeldzame” medische vaardigheden en dure niet-medische profielen maakt de verzorging van patiënten met specifieke behoeften mogelijk.
6. Portfolio van diensten: De toename van het aantal patiënten en procedures in een bepaalde klinische specialisatie maakt investeringen in nieuwe subspecialisaties mogelijk en verbetert zo de toegankelijkheid van de gezondheidszorg voor de bevolking.

Cybersecurity vergt samenwerking op nationaal niveau
​Het rapport toont ook dat sommige diensten op federaal niveau moeten worden gedeeld. In 2021 heeft het stijgende aantal aanvallen op de IT-systemen van zorginstellingen het belang van cyberveiligheid in de zorgsector in de schijnwerpers gezet vanwege de gevoeligheid van de gegevens die het verwerkt. Aangezien de beschikbaarheid van gezondheidsgegevens van patiënten strikt noodzakelijk is voor de zorg binnen de netwerken, vergen deze nieuwe praktijken en de inherente risico’s aanzienlijke investeringen. In dit kader is het opzetten van samenwerkingsverbanden op landelijk niveau dan ook van groot belang.

Een duidelijk engagement van de regelgever is een van de sleutels tot succes
​De huidige regelgeving mist duidelijkheid, met name op het gebied van erkenningen of de verplichte aanwezigheid van bepaalde specialiteiten op lokaal niveau. ​ Bijvoorbeeld voor de apotheek ​ is een algemene verduidelijking nodig van de aard van de kernactiviteiten die - volgens de wet - in elk ziekenhuis aanwezig moeten zijn. "Welke activiteiten kunnen bijvoorbeeld worden geconsolideerd of welke moeten afzonderlijk worden gehouden?” Dit kan ook leiden tot verwarring en terughoudendheid om een gezamenlijke apotheek op te zetten.

"Het is voor de actoren in het veld van essentieel belang dat de politieke autoriteiten duidelijk te kennen geven dat zij de gedeelde diensten willen ondersteunen en ontwikkelen. Maar ook dat zij de richting aangeven die zij wensen in te slaan en hun visie op samenwerking in het kader van de netwerken bepalen."Eduard Portella

Om meer informatie of het volledige rapport te krijgen, stuur een mail naar [email protected].