Griekenland – een Pyrrusoverwinning?

De Grieken hebben deze zondag een duidelijk signaal naar Europa gestuurd: een ‘nee’ tegen het besparingsbeleid. Om te begrijpen wat dit met zich meebrengt, moeten we de dubbele gemiste deadline van 30 juni in herinnering brengen. Ten eerste heeft Griekenland een terugbetaling aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gemist, wat de steun van het IMF aan Griekenland beperkt tot louter technische (geen financiële) hulp en binnen de 12 maanden tot een uitsluiting van Griekenland uit het IMF kan leiden, zolang het verschuldigde bedrag niet volledig terugbetaald is.

Ten tweede is het tweede steunprogramma aan Griekenland op 30 juni afgelopen. Concreet wil dit zeggen dat de laatste schijven financiële hulp van dit tweede plan niet meer beschikbaar zijn zonder de onderhandeling van een derde hulpplan. Wat er nog in het tweede plan zat, was het volgende: 10,9 miljard euro van het herkapitalisatiefonds van de Griekse banken, 3,5 miljard van het IMF, 1,8 miljard van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) en 1,9 miljard aan interesten die de ECB de voorbije jaren op de Griekse schuld inde (in het plan was in een terugstorting van die intresten aan het land voorzien). De onderhandelingen van de afgelopen weken die het tweede plan moesten verlengen, kunnen nu dus slechts een basis vormen voor de onderhandeling van een derde hulpplan. Daarom is de kans op een akkoord sinds deze zondag sterk verminderd.

Het referendum van deze zondag lijkt de standpunten nog verder van elkaar verwijderd te hebben. Enerzijds geeft het referendum een mandaat aan de Griekse autoriteiten om een nieuw steunplan met de Europese partners te onderhandelen, maar de Griekse onderhandelaars hebben een strikter mandaat dan voorheen (het besparingsbeleid blijven verwerpen). Anderzijds zullen hun partners weinig geneigd zijn om toegevingen te doen. Een derde steunplan zal immers opnieuw moeten worden goedgekeurd door verschillende Europese parlementen (waar het verzet tegenover Griekenland recent gestegen is). Geen enkele regeringsleider zal echter het risico willen nemen dat het parlement in zijn of haar eigen land het akkoord verwerpt. De voorstellen zullen dus zeer voorzichtig zijn. Dit gezegd zijnde heeft de geschiedenis van de eurozone al getoond dat akkoorden te elfder ure bereikt kunnen worden. De hoop is dus niet verloren.

Zolang er over een derde hulpplan onderhandeld wordt, denken we niet dat de mogelijke wanbetalingen van Griekenland in de komende weken (verschillende deadlines van kortetermijnschuld die misschien moeilijk te herfinancieren zullen zijn en de terugbetaling van 3,5 miljard euro aan de ECB op 20 juli) voldoende zullen zijn om Griekse obligaties volledig uit te sluiten als onderpand voor haar noodliquiditeit (ELA) aan de Griekse banksector. Deze toegang tot liquiditeit is immers het enige financieringskanaal dat de Griekse banken nog hebben (de deposito’s stromen weg, de financiële markten zijn niet toegankelijk voor hen en de gebruikelijke financiering van de ECB vereist te veel waarborgen) maar die is er slechts op twee voorwaarden: dat de Griekse banken solvabel zijn en activa als onderpand geven. In geval van een veralgemeende Griekse wanbetaling zou dit onderpand (waaronder Grieks schuldpapier) zijn waarde verliezen, waardoor deze banken niet meer solvabel zouden zijn en dus geen toegang meer zouden krijgen tot deze laatste bron van financiering. Los van de vraag over de kwaliteit van dit onderpand, lijkt het erop dat de noodkredieten de afgelopen weken een maximum hebben bereikt omdat de Griekse banken onvoldoende onderpand hebben. De Griekse financiële crisis zal dus wellicht voortduren: de heropening van de banken kan maar plaatsvinden indien ze toegang krijgen tot een veel hogere hoeveelheid aan noodkredieten, hetgeen de ECB wellicht niet kan garanderen. De kapitaalcontroles zullen dus blijven aanhouden.

De deadline van 20 juli wordt dus steeds crucialer. Indien Griekenland de ECB dan niet terugbetaalt, wordt het moeilijk voor de ECB om Grieks staatspapier als onderpand te blijven aanvaarden, zelfs voor de noodliquiditeit. Dit zou willen zeggen dat een massale herkapitalisatie zou nodig zijn om de Griekse banken te heropenen. Zonder akkoord met de verstrekkers van externe financiering, zou alleen nog het uitgeven van een nieuwe munt overblijven. Het grootste slachtoffer daarvan zouden de Griekse huishoudens zijn. Bovendien zou het de eerste stap naar een ‘Grexit’ zijn. De volatiliteit rond het Griekse dossier zal in de komende weken dus zeer hoog blijven.

Lees de Engelse nota hier.

Bekijk de video hier.

UPDATE 7 juli (Engels)

UPDATE 8 juli (Engels)

UPDATE 10 juli (Engels)

UPDATE 13 juli (Engels)

     
__________________________________
Meer info: 
Persdienst ING België: 02 547 24 84, pressoffice@ing.be
Economic Research Brussels: 02 547 33 50