De politieke risico’s komen weer op de voorgrond

Eurozone Economic Update - Q2 2016

Op het eerste gezicht groeit de eurozone verder aan een matig tempo, wat ze al een tijdje doet. De zwakke euro, de lage energieprijzen, de resultaten van de structurele hervormingen in de perifere landen en de lage rente ondersteunen het herstel van de eurozone. Ondanks deze gunstige omgeving voor de economische groei blijft het herstel echter zwak, wat de verdere versoepeling van het monetair beleid van de ECB in maart rechtvaardigde.

De economie van de eurozone blijft dankzij een stevige binnenlandse vraag langzaam herstellen, hoewel sommige indicatoren een trager groeitempo laten verwachten. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de vertraging in de opkomende landen, maar ook aan het gebrek aan structurele hervormingen in Frankrijk of Italië bijvoorbeeld. Politieke risico’s komen bovendien bovenop de economische problemen. Het referendum in het VK, de politieke patstelling in Spanje of de groeiende populariteit van de anti-Europese partij ‘Alternative für Deutschland’ vormen dreigingen voor het nog steeds kwetsbare herstel van de eurozone. Bovendien is de Griekse crisis verre van opgelost: bij de onderhandelingen tussen de Griekse regering, haar Europese partners en het IMF zal een schuldverlichting weer op tafel komen. Deze recente ontwikkelingen en de wijzigingen in het Europese politieke landschap zetten de initiatieven voor een grotere integratie binnen de eurozone onder druk en wegen bijgevolg op het investeringsklimaat.

We kunnen echter op de ECB rekenen om – ondanks de kritiek uit Duitsland – nog minstens twee jaar een omgeving van lage rentes te handhaven, wat gunstig zal zijn voor de economische activiteit. De nieuwe monetaire maatregelen zijn nu in werking getreden: de rente van de depositofaciliteit bedraagt -0,4% en de maandelijkse activa-aankopen werden tot 80 miljard euro opgetrokken. In afwachting van de eerste resultaten van deze maatregelen verwachten we geen verdere versterking meer van de kwantitatieve versoepeling, en het concept van ‘helikoptergeld’ zal wellicht niet verder geraken dan het onderwerp van academische debatten.

Hoewel het jaar 2015 gekenmerkt werd door de Griekse crisis, de vertraging van de Chinese economie en een toestroom van vluchtelingen, bleek de economie in Duitsland stevig, met een bbp-groei van 0,3% KoK in het vierde kwartaal van 2015. Begin 2016 zou die trend moeten aanhouden dankzij de sterke binnenlandse vraag en een gezonde arbeidsmarkt. Dit scenario wordt echter ook overschaduwd door economische en politieke onzekerheden. Ten eerste zijn de industriële en buitenlandse bestellingen niet veelbelovend, waardoor de Duitse industrie een zwak jaar zou moeten kennen. Ten tweede zijn de politieke ontwikkelingen verontrustend door de groeiende populariteit van de anti-Europese partij AfD en het gebrek aan nieuwe structurele hervormingen

In Frankrijk is het hervormingsvoorstel om de arbeidsmarkt soepeler te maken, nagenoeg opgegeven. De socialistische regering hoopte hiermee de Franse economie eindelijk weer op de sporen te krijgen, maar het voorstel is het symbool van de teleurstelling van de bevolking ten opzichte van haar regering geworden. Met deze politieke patstelling is het moeilijk om te geloven in een aanzienlijke verandering, niet alleen in het economische beleid, maar ook op het vlak van de economische groei. 

In 2015 deed Italië het minder goed en noch de druk van de Europese Commissie wat het overheidstekort betreft, noch de tegenwind in de financiële sector zullen helpen om de economische activiteit in 2016 op te krikken. Net als in de meeste eurolanden zijn het matige economische herstel en de jobcreatie te danken aan de binnenlandse vraag.

Spanje blijft op het goede spoor dankzij een dalende werkloosheidsgraad en een toenemende koopkracht, maar ook de maatregelen van de ECB dragen daartoe bij. Het gevaar komt van de politiek: de patstelling blijft aanslepen en nieuwe verkiezingen zullen waarschijnlijk op 26 juni georganiseerd worden. Hoewel de economie niet te gevoelig voor de politieke onzekerheid bleek, zou de impact op het consumentenvertrouwen en de kapitaalstromen in 2016 op de groei moeten beginnen wegen.

In Nederland blijft de bbp-groei behoorlijk (2% in 2015), hoewel de zorgen over een wereldwijde vertraging en het rendement van de pensioenen het consumenten-vertrouwen ondermijnen. In een referendum hebben de Nederlanders de associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne afgewezen in een context van groeiend anti-Europees sentiment.

In België zou het trage economische herstel moeten aanhouden, onder meer dankzij consumenten die door de dynamische jobcreatie aangemoedigd worden. De forse stijging van de inflatie tot ver boven het Europese gemiddelde wordt verklaard door de stijging van de belastingen op elektriciteit en door seizoenfactoren.

De link naar de studie (ENG) vind u hier

---
Voor meer informatie:

Persdienst: + 32 2 547 24 84, pressoffice@ing.be
Geoffrey Minne, Economist: +32 2 547 33 86, geoffrey.minne@ing.be