Belgische export onder druk: tanend concurrentievermogen en Amerikaanse tariefdreiging

Brussel - In een tijdperk van toenemende geopolitieke spanningen en economische onzekerheid ondergaat het wereldwijde handelslandschap aanzienlijke transformaties. Landen worstelen met de gevolgen van handelsbarrières, sancties en verschuivende allianties. België, dat met zijn zeer open economie de afgelopen tien jaar aan concurrentievermogen heeft verloren, is bijzonder kwetsbaar voor deze nieuwe mondiale dynamiek. Bovendien zijn sectoren met een hoge binnenlandse toegevoegde waarde meer blootgesteld aan de Amerikaanse markt. De mogelijke invoering van tarieven door de Verenigde Staten ten opzichte van de Europese Unie kan het BBP op korte termijn met 0,11% doen dalen bij een tarief van 10% en met 0,26% bij een tarief van 25%. Dit betreft dan nog enkel het directe effect via verminderde export. Het indirecte effect op het vertrouwen en de financiële markten kan de negatieve BBP-impact nog vergroten.

De openheid van de Belgische economie is altijd aanzienlijk geweest, maar het aandeel van de Belgische export in de Europese export is de afgelopen tien jaar gedaald, met een bijzonder scherpe daling in de afgelopen twee jaar. In het afgelopen decennium lagen de exportvolumes van België achter op de groeitrend van de EU. Ondanks een stijging van die exportvolumes, gedreven door farmaceutische producten (vaccins) en minerale brandstoffen tijdens de COVID-19- en energiecrisis in 2021 en 2022, was de nasleep van deze crises uitdagend, met een scherpe daling van de exportvolumes terug naar pre-COVID-niveaus.

“Het verlies aan concurrentievermogen blijkt de belangrijkste verklaring voor het dalende exportmarktaandeel. Sinds de financiële crisis zijn de nominale arbeidskosten per eenheid en per gewerkt uur alleen in Duitsland sterker toegenomen. Bovendien zijn onze elektriciteitsprijzen relatief sterk gestegen en hebben onze bedrijven hun energieafhankelijkheid minder weten te verminderen dan hun tegenhangers in de buurlanden’’ zegt Ruben Dewitte, econoom bij ING België.

Figuur: De daling van het Belgische exportmarktaandeel wordt veroorzaakt door de sectorale samenstelling en een verlies aan concurrentievermogen.

Sectoren met een hoge binnenlandse toegevoegde waarde zijn meer blootgesteld aan de Amerikaanse markt

De daling van het Belgische concurrentievermogen valt samen met toenemende druk op de handelsrelaties, vooral met de VS. De VS is de vierde grootste exportmarkt van België, met een exportwaarde van €28,03 miljard in 2023, wat 7,6% van de totale export vertegenwoordigt. Bovendien is het relatieve belang van de VS als exportmarkt in de afgelopen vijf jaar nog toegenomen.

België’s sterke integratie in mondiale waardeketens betekent echter dat de Belgische export niet volledig in eigen land wordt geproduceerd: de export van een Belgisch product naar de VS bestaat doorgaans uit 44% binnenlandse toegevoegde waarde en 55% waarde toegevoegd uit het buitenland. Voor 1% is het niet duidelijk.

“Sectoren zoals chemie en farmaceutica, die bijzonder blootgesteld zijn aan de Amerikaanse markt, en voedingsmiddelen en dranken hebben over het algemeen een hogere binnenlandse toegevoegde waarde dan sectoren die sterk afhankelijk zijn van buitenlandse grondstoffen, zoals basismetalen en aardolieproducten, of die deel uitmaken van waardeketens verspreid over meerdere landen, zoals de automobielsector’’ licht Ruben Dewitte toe.

Die mondiale waardeketens betekenen echter ook dat de Belgische export indirect blootgesteld is aan de Verenigde Staten via andere landen. Denk bijvoorbeeld aan een auto-onderdeel geproduceerd in België, dat in een auto in Duitsland wordt geïnstalleerd voordat het de grote plas oversteekt. De directe blootstelling van België aan de VS bedraagt ongeveer 0,9% van het BBP, maar via de EU-export naar de VS stijgt dit tot 1,54%. Als Trump tarieven invoert tegen de hele wereld, bedraagt de totale blootstelling van België aan de VS ongeveer 2,1% van het BBP.

Een Amerikaans invoertarief van 10% heeft op korte termijn een negatieve weerslag op het Belgische BBP van minstens 0,11% en minstens 0,26% voor een tarief van 25%

Dit betekent echter niet dat er 2,1% van het BBP verloren gaat wanneer Trump tarieven aan de EU oplegt. In eerste instantie hebben tarieven een impact op de directe handelsstromen. Op korte termijn, een periode van 1 à 2 jaar, waarin de productie zich nauwelijks kan aanpassen of alternatieve handelsroutes geen tijd hebben om zich te ontwikkelen, zal een tarief van 10% of 25% leiden tot een daling van de export met respectievelijk 7,6% en 19%.

“Voor de EU zou een verhoging van de importtarieven tot 25% op de korte termijn kunnen leiden tot een directe daling van het BBP met 0,33%. Dit is de onmiddellijke directe impact van de tarieven, maar het negatief BBP-effect kan in het slechtste geval op korte termijn bijna dubbel zo hoog uitvallen door indirecte effecten, zoals een verlies aan vertrouwen en een negatief effect op de financiële markten’’ besluit Ruben Dewitte.

Indien de tarieven langere tijd van kracht zouden blijven, zou de impact groter worden. De daling van de export tussen België en de VS kan stijgen tot 19% bij een tarief van 10% en tot 45% bij een tarief van 25%. De directe impact op het Belgische BBP neemt ook toe en kan oplopen tot 0,69% bij een tarief van 25%.

Figuur: De direct impact* van Amerikaanse tarieven op het BBP (%) van België en de EU

*De directe impact sluit andere effecten uit, zoals het multiplicatoreffect op het BBP via andere sectoren van de economie, de impact op het vertrouwen of op de financiële markten.

###

Einde persbericht

Renaud Dechamps

Spokesman & Media Relations Manager, ING Belgium

Over ING

ING België is een universele bank die financiële diensten aanbiedt aan particulieren, ondernemingen en institutionele cliënten. ING Belgium S.A./N.V. is een dochtervennootschap van ING Group N.V. via ING Bank N.V. (www.ing.com). ​ 

ING is een wereldwijd actieve financiële instelling met een sterke Europese aanwezigheid, die bankdiensten aanbiedt via haar dochteronderneming ING Bank. De doelstelling van ING is: mensen in staat stellen om een stap voor te blijven, zowel zakelijk als privé. De meer dan 60.000 medewerkers van ING bieden particuliere en zakelijke bankdiensten aan klanten in meer dan 100 landen. 

Aandelen ING Groep zijn genoteerd aan de beurzen van Amsterdam (INGA NA, INGA.AS), Brussel en aan de New York Stock Exchange (ADRs: ING US, ING.N). 

ING streeft ernaar om duurzaamheid centraal te stellen bij alles wat we doen. Ons beleid en onze acties worden beoordeeld door onafhankelijke onderzoeks- en ratingbureaus, die jaarlijks updates geven. De ESG-rating van ING door MSCI werd in augustus 2024 voor het vijfde jaar herbevestigd als 'AA'. Sinds december 2023 is het beheer van materiële ESG-risico's door ING volgens Sustainalytics 'Sterk'. Onze huidige ESG Risk Rating is 17,2 (Laag risico). Aandelen van ING Groep zijn ook opgenomen in belangrijke duurzaamheids- en ESG-indexproducten van toonaangevende aanbieders. Enkele voorbeelden zijn Euronext, STOXX, Morningstar en FTSE Russell.